«İNDİ ƏDƏBİYYATDAN BAŞI ÇIXMAYANLAR TƏNQİDLƏ MƏŞĞUL OLUR»Müsahibimiz istedadlı yazıçı, bir çox nəsr kitablarının müəllifi, «Azərbaycan» jurnalının əməkdaşı MÜBARİZ CƏFƏRLİdir.Onu əsl qiymətini almayanlar sırasına da qatmaq olar. Bir balaca özü təvazökardır, bir balaca da ədəbi tənqid onu gözdən qaçırıb. Elə buna görə də biz Mübarizə yarızarafatla «nəsrimizin radar tutmayan təyyarələrindən biri» kimi müraciət etdik.
- «Ədəbi tale» deyilən bir anlayış var. Necə baxırsan buna?
- Nə bilim, vallah. Birinki gətirir, birinki yox.
- Sən bəxti gətirənlərdənsən?
- Ümumiyyətlə, yazı-pozu adamının bəxti onda gətirməyib ki, o, yazı-pozu ilə məşğul olur.
- Niyə sənə elə gəlir ki, ədəbiyyatda olmaq, tutaq ki, şair doğulmaq bəxti gətirməməkdir?
- Burda faciə yoxdu. Sadəcə, bu yükü çəkməyin özü ağırdır. Bir var ki, öz dərdini çəkəsən, öz problemini həll edəsən – pulun yoxdu, gedib qazanasan. Bir də var ki, pulu qazanasan, bu da sənə rahatlıq gətirməyə. Yəni ki, daima nəsə axtarırsan, adama elə gəlir ki, nəsə çatmır…
- Çox yazırsan. Bu qədər məhsuldarlığa vaxt hardandı?
- Mən şair olsaydım, yəqin ki, az yazardım. Çünki şeiri çox yazmağın özü şairlik əlaməti deyil. Amma nəsrdə belədir ki, özünü çox yazmağa gərək öyrədəsən.
- Onda nəsr vərdişdir?
- Nə bilim, nəsrə vərdiş demək olarmı? Ola bilər ki, sən çox yazasan, az çap olunasan, o heç. Amma nəsri az yazanda, 3-4 ildən sonra bir cümlə yazmağa da çətinlik çəkirsən.
- Sənin istedadın var. İndi ciddi ədəbiyyatla məşğul olursan. İstedadı olan adamlar bazar ədəbiyyatı da yarada bilərlər. Bəs sən niyə pul gətirən nəsr yazmırsan?
- Mən deyə bilmərəm ki, mən nə istəsəm, onu yarada bilərəm. İstəyərəm ki, bazar ədəbiyyatı yaradım, amma alınmır…
- Deyirlər ki, yaxşı şeir ən yaxşı nəsrdən də yaxşıdır. Düz deyirlər?
- Düzdür. Nəsr yazmaq çox çətindi. Siz özünüz də bilirsiniz ki, bu, fəhləlikdi. Mən indiyə qədər şeir yazmamışam, amma bunu çox istəmişəm. Yaxşı şeir yazmaq mənim arzum olub.
- Niyə yazmırsan?
- Mənim az-çox şeirdən başım çıxır. Bilirəm ki, nə qədər yazsam da, Nazim Hikmət ola bilmərəm…
- Bayaq bəxti gətirməkdən danışdıq. Deyəsən, sənin bəxtin bir məsələdə – sponsor məsələsində həmişə gətirib. Yəni kitabların həmişə çap olunub.
- Düzdür, kitablarım çap olunub. Amma bu da məsələni həll etmir. Elə bil ki, hər şey olanda da mən nəsə axtarıram, elə bil nəsə çatışmır. Elə yazılarımın özündə də. Dəhşət burasındadır ki, oturub tər tökürsən, kitab yazırsan. Amma kitab çıxandan sonra deyirsən ki, gərək filan yerini dəyişərdim. Onda artıq əlin heç yerə çatmır…
- Ədəbi mühitdə görünmürsən, niyə?
- Əslində mən ədəbi mühitdə varam, amma intriqalarda yoxam. Mənim ədəbi mühitdə işim yazı yazmaqdı.
- Ədəbi mühitdə intriqasız yer var ki?
- Bilirsən, o mənlik deyil. Mən harada yaşamışamsa, heç qonşuların da adını yaxşı bilməmişəm. Mən həmişə mənə mane olan şeylərdən qaçmışam ki, bu vaxtımı işə həsr edim.
- Mübariz, elə əsərin varmı ki, dünya səviyyəsinə çıxarılsın?
- Dünya səviyyəsi deyilən məfhumun özü də bir az şərtidir.
- Ümumiyyətlə, ədəbiyyatda dünya standartı var?
- Xeyr. Ədəbiyyatda müxtəlif zövqlər var, bir-birini qəbul edən, eləməyən cərəyanlar var. O ki qaldı dünyaya çıxmaq məsələsinə, əgər bizim yiyəmiz olsaydı, ad çəkmək istəmirəm, onların əsəri kiminsə əsərindən geri qalmır. Elə əsərlərimiz var, şeir də var, nəsr də…
- Tənqid səndən yazmır, deyəsən?
- Yox. Tənqid ona görə yazılmır ki, mən çox yazıram. Bu mənə belə gəlir. Məni araşdırmaq üçün zəhmət lazımdı. Mənim yazdığım, əstəğfürullah, Quran ayəsi deyil ki. İçində yaxşı da var, pis də. Özüm hamıdan yaxşı bilirəm. Düzdür, bir-iki dəfə cəhd göstərdilər mənim haqqımda yazmağa, amma alınmadı. Onlar da yəqin küsəyəndilər, çünki bir-ikisinə dedim ki, get özünlə məşğul ol. İndi ədəbiyyatdan başı çıxmayanlar tənqidlə məşğul olur.
- İndi şairlər də ədəbiyyatşünaslıqla məşğul olurlar.
- Ciddi şairlər, ciddi yazıçılar heç vaxt tənqidlə məşğul olmurlar. Yəni şeirdə, nəsrdə fiaskoya uğrayanlar dönüb tənqidçi olur.
- Ümumiyyətlə, Azərbaycanda tənqidçi varmı?
- Yox, ciddi tənqidlə məşğul olan yoxdu.
«Ruh» qəzeti, 2003
Davamı
